Çocukların en büyük düşmanı televizyon

Milli Eğitim Bakanlığı’nın 3 ayda bir çıkan resmi bilimsel “Milli Eğitim” dergisinde “İlköğretim Öğrencilerinin Gıda Tercihlerinde Televizyonun Etkisi” başlıklı bir araştırma yayınlamdı. Adıyaman Üniversitesi’nden Çiğdem Sabbağ ve İnönü Üniversitesi’nden Banu Ayten Akın tarafından yapılan araştırmada ilköğretim öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları ve televizyon arasındaki ilişki incelendi. Araştırmada dikkat çeken veriler şöyle:


- KAHVALTI ES GEÇİLİYOR: Öğrencilerin yarıdan fazlasının sabah öğle akşam öğünlerini atlamadıkları saptanırken en fazla atlanılan öğünün çocuk gelişiminde önemli olan kahvaltı olduğu belirlendi. Kahvaltının atlanma nedeni olarak uzun süre TV seyredilmesi sonucu gece geç yatan öğrencilerin yeterli uykuyu alabilmek için kahvaltı zamanını uykuya ayırdıkları öğrenciler tarafından dile getirildi.


- OBEZİTE TEHDİDİ: Araştırmaya göre kızlar erkeklerden daha fazla TV izliyor. Bir öğrenci haftada ortalama 16 saatini TV karşısında geçiriyor. Amerikan Pediatri Akademisi’nin araştırmasına göre öğrencilerin günde 2 saat TV karşısında olmaları obeziteye de yol açıyor. Araştırmada, “Bu oturma süresince yiyecek tüketimlerinde de artış olduğu ortaya konulmuştur” denildi.


- EN ÇOK DİZİ İZLENİYOR: Öğrencilerin büyük kısmı dizileri, yarışma programlarını ve çizgi filmleri izliyor. Programların sevilme nedenleri arasında da “komik ve eğlenceli” olması ile “Programlardaki karakterlere duyulan hayranlık” gösterildi.
 

- KİTAP OKUNMUYOR: Araştırmada en dikkat çeken tespitler arasında çocukların izledikleri ve hayran oldukları karakterlerin oynadıkları reklam filmlerinden etkilenmeleri oldu. Araştırmada, “Çocuklara yönelik animasyon ve karton karakterlerin kullandıkları ürünler ve tüketim nesnesi olarak direkt kendi hayatlarına çabuk satın alınan ürünler olarak girmektedir. Örneğin ilköğretim öğrencileri tarafından çok sevilen çizgi film figürleri veya sanatçıların hızlı gıda, paketlenmiş, boyalı vb. gıdaların satışını desteklemek amacıyla görsel malzeme yapılmaması, üzerinde durulması gereken bir olgudur” tespiti yapıldı. Çocukların reklamların en önemli hedefi olduğu belirtilen araştırmada, “Bir çocuk okuma ya da oyuna ayırdığı zamandan fazlasını TV karşısında geçirmektedir. İlköğretim öğrencilerinin büyük çoğunluğu reklamlarda görülen yiyeceği almak isteğini belirtirken istemeyenlerin oranı daha azdır. Öğrenciler reklamlarda görüp almak istediği ürünlerin pasta, cips, çikolata, bisküvi, meyve suyu ve gazlı içecekler olduğunu belirtmişlerdir” denildi.


- TEHLİKE SİNYALLERİ: Çocukların TV izleme saatlerinde yayınlanan reklamlarla ilgili “Sağlık açısından son derece zararlı olan boyalı, kanserojen, katkı maddeli besinlerin reklamları, çocuklar için içerik ve görsellik açısından oldukça cazip hale getirilerek verilmektedir. Bu sunum, iyi ile kötüyü ayırt edemeyen çocuk için ilk tehlike sinyallerini vermektedir. Özellikle okul çocukları, gıda reklamlarından savunmasız bir şekilde etkilenmektedir. Bu çalışmanın sonuçlarını destekler biçimde daha önce yapılan çalışmalarda çocukların %59,3’ü reklamlardan etkilendiğini, özellikle şekerleme, bisküvi, sakız gibi çocuklar için zararlı olan gıda reklamlarının daha fazla etkili olduğunu görülmektedir. Çocukların sağlıksız yiyecek tüketimlerinde televizyon reklamlarının etkisi olduğunu belirlenmiştir” değerlendirmesi yapıldı.

Ne yapmalı?

Araştırmada şu öneriler yer aldı:

- Eğitimin başlangıcıyla birlikte, uzmanlar tarafından belirlenecek saat ve zamanlarda doğru beslenme eğitimine başlanılmalıdır.

- Anne ve babalar, çocuğun reklamlarda gördüğü sağlıklı olmayan yiyecekleri almamaları gerektiğini uygun bir dille anlatmalı, alınmaması konusunda kararlı ve tutarlı davranışlar sergilemelidir.

- Aileler erken dönemlerde çocukların televizyon izleme zamanını 1-2 saati geçmeyecek biçimde düzenlemelidir.
 
- Televizyon izlerken yiyecek ve içeceklerin tüketilmemesi sağlanmalıdır.
 
- Anne baba çocuğun televizyon seyretmesi yerine, ev içi ve ev dışı aktiviteleri (oyun oynama, spor yapma gibi) desteklemelidir. Çocuk bu aktivitelere Casinomaxi yöneldiğinde övülmelidir.

- Televizyonlarda sağlıklı beslenmeye yönelik mesaj ve/veya programların etkinliğinin arttırılmalıdır.

- TV programlarında obeziteye yol açan gıda maddeleri uyarıcı sembollerle aktarılmalıdır.